Formy przemocy domowej oraz procedura wszczęcia "Niebieskie Karty"

Zespół Interdyscyplinarny w Gminie Wierzchowo realizuje działania w oparciu o Ustawę  z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej (Dz. U. z 2024 r. poz. 1673).

Cele i zadania Zespołu Interdyscyplinarnego:

Zespół Interdyscyplinarny został powołany w celu:

- Integrowania i koordynowania działań przedstawicieli różnych instytucji

- podejmowania wspólnych działań na rzecz przeciwdziałania przemocy domowej

- opracowywania i wdrażania planów pomocy dla osób doświadczających przemocy domowej

- inicjowania działań profilaktycznych i edukacyjnych

W ramach Zespołu mogą być powoływane grupy diagnostyczno-pomocowe realizujące zadania w indywidualnych przypadkach.

Tryb pracy Zespołu

Zespół interdyscyplinarny pracuje w trybie spotkań, które odbywają się zgodnie z harmonogramem posiedzeń Zespołu ustalonym przez przewodniczącą Zespołu. W sprawach indywidualnych podejmowane są działania w ramach prac Grup Diagnostyczno-Pomocowych. Praca Zespołu opiera się na procedurze „Niebieskie Karty”.

Najczęstsze formy przemocy domowej:

1. Fizyczna – jej istotą jest naruszenie nietykalności fizycznej polegające na zachowaniach intencjonalnych prowadzących do uszkodzenia ciała lub niosących takie ryzyko, np. popychanie, szarpanie, ciągnięcie, szturchanie, klepanie, klapsy, ciągnięcie za uszy, włosy, szczypanie, kopanie, bicie ręką, pięścią, uderzenie w twarz - tzw. "policzek", przypalanie papierosem, duszenie, krępowanie ruchów

2.Psychiczną –polega na naruszeniu godności osobistej. Osoba stosująca przemoc psychiczną wykorzystuje groźby, poniżanie, obrażanie, wyzywanie, osądzanie, ocenianie, krytykowanie, straszenie, szantażowanie, nieliczenie się z uczuciami, krzyczenie, oskarżanie, obwinianie, oczernianie, krzywdzenie zwierząt, czytanie osobistej korespondencji, ujawnianie tajemnic, sekretów, wyśmiewanie, lekceważenie, itp. celem nadrzędnym tego rodzaju zachowań jest sprawowanie kontroli nad ofiarą.

3.Seksualną – to działanie mające na celu naruszenie sfery intymnej drugiego człowieka. Polega na zmuszaniu osoby do aktywności seksualnej wbrew jej woli, kontynuowaniu aktywności seksualnej, gdy osoba nie jest w pełni świadoma, bez pytania jej o zgodę lub gdy na skutek zaistniałych warunków obawia się odmówić. Przymus może polegać na bezpośrednim użyciu siły lub emocjonalnym szantażu. Do najczęstszych zachowań przemocowych w tej sferze należą: wymuszanie pożycia, obmacywanie, gwałt, zmuszanie do niechcianych praktyk seksualnych, nieliczenie się z życzeniami partnerki/partnera, komentowanie szczegółów anatomicznych, ocenianie sprawności seksualnej, wyglądu.

4.Ekonomiczną – jej istotę stanowi naruszenie własności drugiej osoby. Wiąże się z celowym niszczeniem dóbr materialnych, pozbawianiem środków lub stwarzaniem warunków, w których nie są zaspokajane niezbędne dla przeżycia potrzeby. Do najbardziej rozpowszechnionych działań w ramach przemocy ekonomicznej należą: niszczenie rzeczy, włamanie do zamkniętego osobistego pomieszczenia, kradzież, używanie rzeczy bez pozwolenia, zabieranie pieniędzy, przeglądanie dokumentów, korespondencji, dysponowanie czyjąś własnością, zaciąganie pożyczek "na wspólne konto", sprzedawanie osobistych lub wspólnych rzeczy bez uzgodnienia, zmuszanie do spłacania długów, itp.;

5.Zaniedbanie – polega na niezaspokajaniu podstawowych potrzeb emocjonalnych, fizycznych i materialnych, np. niedawaniu środków na utrzymanie, pozbawianiu jedzenia, ubrania, schronienia, braku pomocy w chorobie, nieudzieleniu pomocy, uniemożliwianiu dostępu do miejsc zaspokojenia podstawowych potrzeb: mieszkania, kuchni, łazienki, łóżka, toalety.

6. Cyberprzemoc to przemoc z użyciem urządzeń elektronicznych, najczęściej telefonu bądź komputera. Bywa określana także jako cyberbullying, nękanie, dręczenie, prześladowanie w Internecie. Niezależnie od określenia, jej celem zawsze jest wyrządzenie krzywdy drugiej osobie. Cyberprzemoc to – podobnie jak przemoc tradycyjna – regularne, podejmowane z premedytacją działanie wobec słabszego, który nie może się bronić. Zjawisko elektronicznej agresji może przybierać różne formy: od wysłania obraźliwego SMS-a czy e-maila do koleżanki, aż po założenie komuś fałszywego konta na portalu społecznościowym.

Po wszystkim następuje tzw. faza miodowego miesiąca, która zatrzymuje „ofiarę” w sytuacji przemocy, bo łatwo pod jej wpływem zapomnieć o koszmarze pozostałych dwóch faz. Niestety faza miodowego miesiąca nie trwa długo. Po jakimś czasie napięcie znowu powraca i cały cykl przemocy się powtarza. Z biegiem czasu przemoc staje się coraz gwałtowniejsza, dotkliwsza. Cykliczność przemocy sprawia, że osobom doświadczającym przemocy trudno jest podjąć działania mające na celu zatrzymanie przemocy.

Przemoc fizyczna, seksualna, psychiczna i ekonomiczna popełniona na szkodę osób najbliższych jest przestępstwem. Jeżeli przemoc ma charakter ciągły, może być zakwalifikowana jako przestępstwo znęcania się nad rodziną (art. 207 kk), za które grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Jeśli sprawca działa ze szczególnym okrucieństwem lub jeżeli osoba pokrzywdzona targnie się na własne życie, sprawca podlega karze odpowiednio od roku do lat 10 i od lat 2 do 12.

 Przebieg procedury:

1) Wszczęcie procedury następuje poprzez  wypełnienie formularza Niebieska Karta – A przez przedstawiciela: jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty, ochrony zdrowia. - wypełnienie formularza - w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, - jeżeli osoba, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, jest nieobecna ze względu na stan zdrowia lub potrzebę natychmiastowego zabezpieczenia życia i zdrowia, formularz wypełnia się niezwłocznie po nawiązaniu bezpośredniego kontaktu z tą osobą lub po ustaniu przyczyny uniemożliwiającej jego wypełnienie, - wypełnienie formularza bez udziału osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie - nawiązanie bezpośredniego kontaktu jest niewykonalne, - przeprowadzanie rozmowy – w warunkach gwarantujących swobodę wypowiedzi i poszanowanie godności tej osoby oraz zapewniających jej bezpieczeństwo, - podejrzenie stosowania przemocy wobec dziecka – wszystkie działania podejmuje się w obecności rodzica, opiekuna prawnego lub faktycznego. Jeżeli krzywdzącym jest ktoś z ww. działania przeprowadza się w obecności pełnoletniej osoby najbliższej. - działania z udziałem dziecka powinny być prowadzone w obecności psychologa.

2) Przekazanie formularza Niebieska Karta – B” osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie - podejrzenie stosowania przemocy wobec dziecka – formularz B przekazuje się rodzicowi, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu albo osobie, która zgłosiła występowanie przemocy,

3) przekazanie wypełnionego formularza A do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego – niezwłocznie, nie później niż w ciągu 7 dni od wszczęcia procedury. Kopię formularza pozostawia się w jednostce, która wszczyna procedurę.

4) Przewodniczący przekazuje formularz A członkom zespołu lub grupy diagnostyczno-pomocowej – niezwłocznie, nie później niż w ciągu 3 dni od jego otrzymania.

5) Wypełnienie formularza „Niebieska Karta – C” – na posiedzeniu zespołu lub grupy diagnostyczno-pomocowej w obecności zaproszonej osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie. Nieskorzystanie przez osobę z zaproszenia nie wstrzymuje prac. Na posiedzenie nie zaprasza się dziecka.

 6) Wypełnienie formularza „Niebieska Karta – D” – dokonują członkowie zespołu lub grupy diagnostyczno-pomocowej w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie.

Członek grupy diagnostyczno-pomocowej wzywa taką osobę na spotkanie zespołu.

Wszystkie działania są dokumentowane.